Kadına bağlı kısırlık nedenleri
Yumurtlama (ovulasyon) problemleri kadında görülen en sık infertilite nedenini oluşturur. Polikistik over sendromu kadında yumurtlamada düzensizliğe neden olan başlıca en önemli sebeptir. Adet düzensizlikleriyle birlikte kısırlığa sıkça yol açan bir durum olan ve yumurtalık kistlerinin meydana getirdiği polikistik over sendromuna (PCOS) aşırı kıllanma ve kilo artışı eşlik edebilir. Bunun dışında beyinde hipofizden salgılanan ve normalde emzirmeyi sağlayan prolaktin adlı hormonun fazlalığı da kadında yumurtlamayı olumsuz yönde etkiler. Böyle bir durumda ilaç tedavisiyle prolaktinin salgılanması azaltılarak kadının tekrar düzenli yumurtlaması sağlanabilir.
Benzer şekilde, kadında tiroit bezinin fonksiyonlarında az olması durumunda, ilaçla tiroit hormonu replasmanı sonucu yumurtlama tekrar sağlanabilmektedir. Kadının aşırı egzersiz uygulaması veya diyet yapması da yumurtlamayı baskılayabilen ve adet düzensizliğine yol açabilen etkenler arasında yer almaktadır.
Genel olarak yumurtlama problemleri ilaçla tedavi yoluyla düzeltilmeye çalışılır.
Tüplerin tıkanıklığı
Kadında sıklıkla gelişen diğer bir sorunu oluşturmaktadır. Daha önceden geçirilmiş üreme organlarının enfeksiyonu, dış gebelik, apandisit veya endometriozis (rahim iç dokusunun başka bir bölgeye yerleşmesi) gibi nedenler tüplerde yapışıklıklar oluşturarak tıkanıklığa neden olabilir. Tıkanıklık gelişmesi durumunda mekanik engel nedeniyle yumurta ve sperm bir araya gelemediği için gebelik oluşamaz. Bu tür tıkanıklıklar bazen ameliyatla açılabilmektedir. Ancak ileri derecede tahribata uğramış tüplerde başarı oranı belirgin derecede düşük seyretmekte ve tekrar tıkanma olasılığı yüksek olmaktadır. Bu durumda tedavi tüp bebekle sürdürülür.
Rahmin yapısal anomalileri
Bu tür yapısal bozukluklar doğuştan olabileceği gibi sonradan oluşan miyomlara bağlı olarak da gelişebilmektedir. Doğuştan rahim ortasında perde gibi fazladan bir bölme oluşması, bu tür şekil bozukluklarına örnek gösterilebilir. Daha sık rastlanan sorun ise sonradan oluşan ve rahim içinde düzensizliğe yol açan miyom veya poliplerdir. Tüm bunlar döllenmiş yumurtanın rahim duvarına yerleşmesini ve sağlıklı olarak gelişmesini önleyerek infertiliteye neden olabilmektedir.
Tüp Bebek Nedir?
Tüp bebek tedavisi) infertilite ya da genetik nedenle sağlıklı çocuk sahibi olamayanların çocuk sahibi olabilmeleri için yaptığımız tedavi yöntemdir. Gerekli muayene ve tahlillerden sonra en uygun zamanda sırasıyla ovülasyon indüksiyonu, yumurtaların toplanması, sperm alınıp döllenmesi ve sonrasında embriyo transferi tüp bebek tedavisinin aşamalarıdır.
Tüp bebek tedavisine ne zaman karar verilmelidir?
Tüp bebek tedavisine karar vermeden önce infertilite nedeni araştırılması gerekir. Cerrahi veya ilaç ile tedavi edilebilecek şansı olmayanlara tüp bebek tedavisi başlanır. Örneğin sperm sayısı çok az, tüpleri tıkalı olan çiftlerde hiç beklemeden tüp bebek tedavisine başlamak gerek.
İlk başvurulacak tedavi tüp bebek tedavisi midir?
İnfertilite sorunu olanlarda her zaman ilk seçenek tüp bebek tedavisi değildir. İlk seçenek ilaç ve uygun ise cerrahi tedavilerdir. Ancak azospermi (sperm sayısı çok az), ya da tüplerin tamamen kapalı olması gibi başka tedavi seçeneği olmayan durumlarda tüp bebek ilk tedavi seçeneği olabilir.
Genetik hastalıklar kısırlık nedeni midir?
Çiftlerden birinde veya her ikisinde olan genetik sorun nedeniyle sağlıklı gebelik elde edilemeyen durumlar olabilir. Bu gibi durumlarda oluşan embriyoda genetik sorun ile karşılaşmamak için implantasyon öncesi genetik test (pgd) yaparak sadece sağlıklı embriyo transferi yaparak genetik sorunu olmayan bebekler elde edilir.
Adet görmeyen kadınlar gebe kalabilir mi?
Adet görmeyen kadınlar gebe kalamaz. Adet eğer gebelik olmazsa ovülasyondan iki hafta sonra başlar. Ovülasyon ile yumurta oluşmazsa gebelik oluşmaz. Ancak doğum, düşük gibi gebelik sonrasında ilk ovülasyon ile birlikte tekrar hamilelik oluşursa adet görmeden gebe kalınabilir. Bu durum en sık süt veren kadınlarda görülür.
Tüp bebek tedavilerinde başarının tanımı nedir?
Başarı gebe kalıp sonrasında gebeliğin doğuma ulaşarak sağlıklı çocuk sahibi olmaktır.
Dünyadaki istatistikler yaş ile bağlantılı olarak canlı çocuk sahibi olma olasılıklarına bakarsak):
· 35 yaş altı: %29
· 35-37 yaş arası: %23
· 38-39 yaş arası: %15
· 40-42 yaş arası: %9
· 43-44 yaş arası: %3
· 45 yaş ve üzeri : %2
Bu oranlar yaşa bağlı çocuk sahibi olma oranlarıdır. Ancak tüp bebek ile gebe kalma oranları %50-55 ile % 10 arasında değişmektedir
Yumurta toplama işlemi ne kadar sürer?
Toplanacak yumurta sayısına göre değişmekle birlikte 5-15 dakika arası sürer. Genel anestezi ile yapılan bir işlem olduğu için sonrasında 20- 30 dakika hastanın kendine gelme süresi olur.
Embriyo transferi esnasında acı hissedilir mi?
Embriyo transferi sırasında en ağrılı işlem spekulum takılmasıdır. Kadınların tamamına yakınında hiç ağrı olmadan spekulum takılabilir. İkinci ağrı olabilecek işlem ise kateterin serviksden geçmesi sırasında olur. Servikal açıklık kataterden daha geniş olduğu için yine ağrı olmaz. Ancak rahim ileri derecede öne ya da arkaya dönük olduğunda sert katater kullanımında çok az ağrı olabilir.
Yumurtalık dondurulabilir mi? Kimlere önerilir?
Yumurta dondurma her hangi bir sebepten dolayı ileri yaşlarda gebe kalmayı planlayan veya radyoterapi veya kemoterapi nedeniyle yumurtalıkları hasar görecek olan herkes yapabilir. Tüp bebek tedavisi gibi tedaviye başlanır, yumurta toplama işlemi sonrasında embriyo oluşturulmadan yumurtalar dondurulur.
Kanser tedavileri, kemoterapi sperm yapımını bozar mı?
Kemoterapi ve radyoterapi en çok hızlı büyüyen ve çoğalan hücrelerin bulunduğu organlarda hasar oluşturur. Bu sebepten testisler tedavi ile hasara uğrayacağı için sperm yapılımı da bozulur.
Hangi enfeksiyonlar tüplerde tıkanıklığa yol açar?
En sık klamidya enfeksiyonu görülür. Over ve tüplerde abse oluşturan her türü enfeksiyon tüplerde tıkanma ve fonksiyon bozukluğuna yol açar. Ayrıca tüberküloz ve aktinomiçez gibi granülasyon dokusu oluşturan enfeksiyonlar da tüplerde tıkanma yapar.
Tüp bebek tedavilerinde kullanılan ilaçlar kanser yapar mı?
Tüp bebek tedavisi ilaçlarının kansere yol açması ile ilgili yapılan araştırmalarda kanser artışında anlamlı bir sonuç bulunamamıştır. Bu ilaçlar çok uzun süreler kullanamadığı için yan etkileri de sürekli olmaz.
Tüp bebek tedavisine şehir dışı ve yurtdışından gelirken hangi hazırlıkları yapmalıdır?
Özel bir hazırlığa gerek yok. Başka sebeplerden dolayı şehir dışına çıktığınız gibi hazırlıklarınızı yapabilirsiniz.
Tüp bebek tedavisi ne kadar sürer?
Artık kısa protokol uyguladığımız için süre çok uzun değil. Adetin 3. günü tedaviye başlanır. 8-10 gün içinde yumurta toplanacak büyüklüğe gelir ve sonrasında da embriyo transferi için 3-5 gün daha beklemek gerekir. Bu süreçte çoğunlukla 3-4 günde bir folikül takibi ve diğer işlemler yapıldığı için yakın mesafelerden günübirlik gelinebilir.
Normal doğum sonrası dikişler açılırsa bu durumla ilgili nasıl bir işlem uygulanabilir?
Perineoplasti, halk arasındaki ismi ile perine onarımı operasyonu ile bölgedeki deformasyon giderilir.
Normal doğum sonrası hala gaz tutamama sorunu yaşıyorum. 6 ay oldu ameliyat olabilir miyim?
Anüs çevresindeki kaslarda hasar oluşmuş olabilir. Bunun için öncelikle bir muayene olmanızı öneririz. Cerrahi ile bu sorunun çözümü mümkündür.
Tüp bebek tedavisi sonrası doğan bebeklerin sağlığı ile ilgili riskleri var mıdır?
Tüp bebek sonrası doğan bebeklerdeki sağlık sorunları normal yolla gebe kalanlardan farklı değildir.
Gebelik öncesi genetik tanı (preimplantasyon genetik tanı pgd) nedir?
Çiftlerden birinde veya her ikisinde olan genetik sorun nedeniyle sağlıklı gebelik elde edilemeyen durumlarda oluşan embriyoda genetik sorun ile karşılaşmamak için implantasyon öncesi genetik test (pgd) yaparak sadece sağlıklı embriyo transferi yaparak genetik sorunu olmayan bebekler elde edilir. Pgd ile sağlıklı embriyolar seçilerek transfer edilir.
Transfer edilen embriyoların iyi kalitede olmasına rağmen tutunamama sebebi nedir?
İnfertilite sorunu olmayanlarda da gebelik oranı %27 dir. Her oluşan embriyonun tutunama nedeni endometrium (rahim iç dokusu) tabakasının endometriumu kabul etmemesi veya oluşan embriyonun tutunma kapasitesinin az olması nedeniyledir. Kullanılan ilaçlar, alerjik rekasiyonlar, çevresel koşullar, embriyo oluşum kalitesi tutunmayı engelleyebilir.
Tüp bebek tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkileri var mı?
Bütün ilaçlarda olduğu gibi tüp bebek ilaçlarının da yan etkileri var. En önemli yan etki OHSS sendromu gelişmesi. Bu çoğunlukla pcos olan hastalarda görülmekte. OHSS riski olan hastalara da ilaç dozunu mümkün olduğu kadar az kullanarak ve embriyoların tamamı dondurularak ileride donmuş embriyo transferi yaparak bu sorun da ortadan kaldırılır.
Tüp bebek uygulamasında yaş sınırı var mı?
Tüp bebek tedavisinde yaş sınırı yok. Ancak yaş ile birlikte başarı oranı çok düşmekte. 35 yaşından önce canlı çocuk doğurma oranı % 30’lar da iken 38 yaşında %15, 40 yaşında %9, 43 yaşında %3 ve +45 yaş üzeri % 2’ler de.
Endometriozis nedir?
Rahimin iç tabakası endometriumun olması gereken yer dışında vücutta herhangi bir yerde bulunmasına endometriozis denir. En çok tüpler ve yumurtalıklarda olmasına rağmen karaciğer beyin gibi bütün organlarda tutulum yapabilir. Adet kanaması olan dönemlerde bulunduğu organlarda da kanam olur ve bu kanmaya bağlı şikayetler oluşur.
Tüp bebek tedavisinde çoğul gebelik olma ihtimali daha mı çoktur?
Tüp bebek tedavisinde tek embriyo transferi yapılırsa çoğul gebelik olma riski kendiliğinden olan tek yumurta ikizleri kadardır. Birden fazla embriyo transfer edilirse çoğul gebelik riski artar.
Tüp bebek en fazla kaç kere yapılabilir?
Bilinen bir sınırlama yok. İlk 3 denemede gebelik ihtimali %60-70’lere çıkmakta.
Aşılama en fazla kaç kere yapılabilir?
Koşulları uyanlara da aşılama için belirli bir sınırlama yok. Ancak 2-3 denemeden olmamışsa aşılamayı tekrarlamayıp tüp bebek tedavisine geçmek gerekir.
İlk tüp bebek işleminde hamile kalamayan bir çift ne kadar sonra tekrar tüp bebek uygulaması deneyebilir?
Taze embriyo transferi yapılacaksa yani ovülasyon indüksiyonu sonrası yapılacaksa en az 3. adet kanamasını beklemek gerekir. Donmuş embriyo transferi ilk adet döneminde bile yapılabilir.
Erkeğin ilaç kullanarak sperm sayısı yükseltilebilir mi?
LH içeren ilaçlar ve sperm sayısını artırabilir. Sperm sayısını azaltan ve tedavisi mümkün olan hastalıklar için kullanılan ilaçlar da sayıyı arttırabilir.