Anne adaylarının hamilelik sürecinde kafasını en çok karıştıran konulardan biri de ultrason. Bebeği anne karnında görmek, onun hareketlerini izlemek çok keyifli ve heyecan verici olsa da ultrasonun gelişmekte olan bir bebek üzerinde zararlı bir etkisinin olup olmadığı araştırma konusu. Bu yazımızda ultrasonografinin ne kadar güvenli olduğu, bebeğe zarar verip vermediği gibi soruların cevaplarını yanıtlayacağız.
Hamilelikle Ultrason Zararlı mıdır?
Ultrasonografi fetusun kontrol ve değerlendirilmesinde güvenli bir yöntem olarak değerlendirilir. Ortalama 40 yıldan beri gebe kadınlar üzerinde uygulanan ultrason, obstetrik alanında kullanılan önemli araçlardan biridir. Ultrason rontgen ışıkları ( X – ışınları ) ile çalışmadığı için teoride radyasyondan kaynaklı olarak görülen teratojenik etkinin oluşması beklenmez. Yani gebelikte ultrasona girmenin, bebekte gelişim kusurlarına yol açması beklenilen etkiler arasında yer almaz.
Ses dalgalarının ( mekanik enerji ) kullanımı ile sağlanan bir görüntüleme tekniği olan ultrasonda, ses dalgaları ulaştıkları son dokular tarafından emilir ya da yansıtılır. Bu emme ya da yansıtma durumu mekanik enerjinin ısı enerjisine dönüşmesi ile sonuçlanır. Meydana gelen bu durum dokularda lokal ısı artışına yol açabilir. Uzun süreli ve yüksek dozda ultrason enerjisine maruz kalmak, vücutta ısı artışına yol açar. Bu ısı artışı uygulanan ultrasonik dalgaların gücü ve süresi ile doğru orantılıdır.
Ultrasonun potansiyel risklerinden bir diğeri de kavitasyon olarak görülür. Doku içinde geçici ya da kalıcı baloncuklar oluşması olarak tanımlanabilecek kavitasyon, dokularda kanamaya, harabiyete ve doku kaybına sebep olabilir.
Tüm bunların ışığında ultrasonun fetus üzerindeki etkileri incelendiğinde, ultrasonun kavitasyona neden olabildiğini gösteren bir veri bulunmamaktadır. Kavitasyon riski açısından ultrason güvenli olarak kabul edilir. Ultrasonun termal etkisi incelendiğinde ise sıcaklık artışının 4 °C’den fazla olması ve kişinin 5 dakikadan fazla süre ile bu düzeyde ultrasonda kalması olumsuz etkiler yaratabileceği düşünülmektedir. Ancak yapılan araştırmalarda, anne adayına yapılan ultrason uygulamalarında fetus üzerinde olumsuz etki yaratabilecek düzeyde sıcaklık artışı ortaya çıkmadığı gözlenmiştir. Bu yüzden hamilelikte yapılan ultrason termal açıdan da güvenli kabul edilir.
Tüm bu bulgular eşliğinde yapılan araştırmalar sonucu, hamilelikte yapılan ultrason incelemeleri günümüzde güvenli kabul edilir. Ancak yine de ultrasonun sadece gerekli durumlarda, tecrübeli ve yetkin kişiler tarafından uygulanması ve yorumlanmasını önemle rica ederim.
